1 Początki działalności

Katedrę utworzono w roku 1946, jako Katedrę Mechaniki Technicznej na Wydziale Elektromechanicznym. Kierownikiem Katedry został z-ca profesora inż. Stanisław Bodaszewski urodzony w 1905 roku w Wiedniu. Dyplom magistra inżyniera uzyskał w 1926 roku na Politechnice Lwowskiej. Pracę naukową rozpoczął w 1944 roku u prof. Władysława Burzyńskiego, który był też promotorem Jego pracy doktorskiej, obronionej w 1950 roku. Profesor Stanisław Bodaszewski zakończył pracę w Politechnice Wrocławskiej w roku 1951.

Obowiązki kierownika katedry od 1952 roku pełnił mgr inż. Jerzy Zawadzki¹ urodzony w roku 1923. Studia rozpoczął we Lwowie, tytuł mgr inż. otrzymał w 1947 roku w AGH. W katedrze był zatrudniony od momentu jej powołania najpierw, jako młodszy asystent. Katedra zatrudniała też studentów Władysława Siutę i Jerzego Orłowskiego, jako tak zwanych demonstratorów. Ciężar organizacji katedry spoczywał od połowy 1947 roku na barkach trójki jeszcze wówczas studentów pod nadzorem dojeżdżającego z Gliwic profesora S. Bodaszewskiego.

W 1947 roku mgr inż. Jerzy Zawadzki zostaje adiunktem, młodszymi asystentami Jerzy Orłowski i Władysław Siuta. W przyszłości do katedry dołączą dwa zespoły funkcjonujące do września 1952 roku niezależnie, a to:

Powstałe przy katedrze Elementów Maszyn Laboratorium Wytrzymałości Materiałów, którego organizatorem i kierownikiem był mgr inż. Marek Zakrzewski² urodzony w 1923 roku we Lwowie (syn Aleksandra prof. Uniwersytetu we Lwowie, a po wojnie we Wrocławiu). Rozpoczął studia podobnie jak Jerzy Zawadzki we Lwowie na Politechnice, a zakończył je w AGH w roku 1947. W Laboratorium pracowali ponadto Mirosław Kerber, jako Laborant oraz Władysław Święcicki (niezwykle utalentowany mistrz mechanik, dzięki niemu powstało wiele oryginalnych prototypowych urządzeń). Z kolei Mirosław Kerber był zdolnym i skrupulatnym doświadczalnikiem, który pod kierownictwem prof. Marka Zakrzewskiego opanował techniki wyznaczania własności mechanicznych materiałów. Przemysł dolnośląski praktycznie do lat 70. zlecał takie badania do Laboratorium.

Powstała na Wydziale Lotniczym Katedra Budowy Płatowców kierowana przez z-cę profesora Jerzego Teisseyre³ urodzonego w 1902 roku we Lwowie. Jerzy Teisseyre studiował na Politechnice Lwowskiej, zaś po uzyskaniu dyplomu we Lwowie, studiował Mechanikę Lotu na Sorbonie. W czasie studiów na Sorbonie pracował w zakładach Renault, jako robotnik, zarabiając w ten sposób na utrzymanie w Paryżu. Przed II-gą wojną światową rozpoczął pracę, jako konstruktor samolotów w polskim przemyśle lotniczym. Był autorem kilku konstrukcji, które weszły do seryjnej produkcji. W czasie wojny podjął wędrówkę do Francji, w końcu do Anglii, skąd został delegowany przez rząd Wielkiej Brytanii do Turcji, gdzie organizował przemysł lotniczy, konstruował samoloty, powiększając swój dorobek o 16 nowych konstrukcji (w sumie ma ich 25) i organizował Wydział Lotniczy na Politechnice w Stambule, prowadząc na tym wydziale wszystkie wykłady kursowe dotyczące przedmiotów technicznych. Pracę na Politechnice Wrocławskiej rozpoczął w 1949 roku. Z chwilą przeniesienia Wydziału na Politechnikę Warszawską przeszedł na Wydział Mechaniczny Politechniki Wrocławskiej do Katedry Mechaniki. Od 1952 roku Katedra Mechaniki obejmowała obok powołanej w 1946 roku również Laboratorium Wytrzymałości Materiałów i przejętego po Wydziale Lotniczym profesora Jerzego Teisseyre. Profesor Jerzy Teisseyre publikuje od 1949 roku prace z zakresu mechaniki lotu i lotów kosmicznych.

Marek Zakrzewski zamieszcza pierwszą pracę w 1948 roku w Przeglądzie Mechanicznym. Jerzy Zawadzki publikacje zaczyna od podręczników wydając w 1951 roku „Metody rozwiązywania Układów Liniowo Sprężystych” w PZWS, następną jest pisana wspólnie z Władysławem Siutą „Mechanika”, która doczekała się 5 wydań i stała się renomowanym podręcznikiem akademickim.

Podobnie książka autorstwa S. Katarzyńskiego, S. Kocańdy i M. Zakrzewskiego „Badania własności mechanicznych metali” (wydanie pierwsze PWT 1956, wydanie trzecie 1964) stała się podstawowym podręcznikiem opisującym metody badań własności metali, aż do lat 70. Książką tą profesor Marek Zakrzewski zainicjował zainteresowania materiałoznawcze katedry.

Na Politechnice działał jeszcze czwarty ośrodek zajmujący się Mechaniką, to jest zakład Mechaniki Teoretycznej, kierowany przez profesora Władysława Ślebodzińskiego. Z tego zakładu wyszedł profesor Stefan Drobot i najmłodszy z ówczesnych matematyków zajmujący się częściowo Mechaniką Teoretyczną Adam Rybarski. Profesor Drobot współpracował z IPPT PAN, a ściślej z profesorem Wacławem Olszakiem (propozycji przejścia do katedry Mechaniki nie przedłożyli prof. Drobotowi ani Dziekan Wydziału Mechanicznego, ani Rektor Uczelni. Prof. Drobot wyemigrował do USA w 1957 roku). W Politechnice Lwowskiej kursowe wykłady z Mechaniki prowadzone były przez Profesora Stefana Banacha tradycja, więc uświęcała prowadzenie Mechaniki przez osoby z dorobkiem z zakresu Mechaniki Teoretycznej. Po wojnie praktykę tę na wszystkich Politechnikach zarzucono, łącząc dydaktykę i badania naukowe z zakresu mechaniki i wytrzymałości materiałów, z wyraźną preferencją skierowaną na wytrzymałość.

Politechnika Wrocławska miała pełną szansę kontynuowania tradycji lwowskiej, stało się jednak inaczej i to na pewno nie na korzyść procesu kształcenia. Odtąd kursy Mechaniki Technicznej kojarzono jednoznacznie z Wytrzymałością Materiałów, Teorią Sprężystości i Plastyczności i Mechaniką Techniczną. Następnym krokiem powodującym dalsze odchodzenie od tradycji lwowskiej było obniżenie wymiaru godzin przeznaczanych na matematykę i mechanikę w niektórych przypadkach do jednej trzeciej (to dorobek lat 80. i 90.). W przypadku Politechniki Wrocławskiej Katedra Mechaniki Technicznej nie prowadziła zajęć z Mechaniki Cieczy i badań z zakresu Mechaniki Teoretycznej. W latach 70. podjęto próbę przywrócenia zainteresowań Mechaniką Teoretyczną z pomocą uczestniczących w seminariach dynamiki matematyków. Byli to profesorowie Andrzej Krzywicki i Adam Rybarski (obaj z Uniwersytetu Wrocławskiego) i Bertold Lysik. W pewnym zakresie tematyka ta jest kontynuowana przez dr Grażynę Ziętek, prof. Macieja Kulisiewicza i doktora hab. Stanisława Piesiaka oraz profesora Marka Rybaczuka (obaj profesorowie są dziś pracownikami katedry Mechaniki i Inżynierii Materiałowej).

Pierwszy etap pracy katedry zakończony został obronami tzw. prac kandydackich (uzyskiwano tytuł Kandydata Nauk Technicznych) otwierających drogę do karier samodzielnego pracownika nauki przez mgr inż. Marka Zakrzewskiego i mgr inż. Jerzego Zawadzkiego. Obie obrony miały miejsce w 1954 roku. Obaj „Panowie Zet” jak mówiono na Politechnice‚ zostali zastępcami profesorów, docentami w 1957 i profesorami nadzwyczajnym w 1962. Marek Zakrzewski zostaje profesorem zwyczajnym w 1969 roku, a Jerzy Zawadzki w roku 1970. Tak, więc katedra po starcie w 1946 roku obsadzona przez dojeżdżającego z-cę profesora i składająca się poza kierownikiem z czterech pracowników, a to: adiunkta mgr inż. Jana Sobańskiego, młodszych asystentów w osobach Henryka Goliszczaka i Jerzego Zawadzkiego i demonstratora Władysława Siuty w roku 1954 zatrudniała już trzech tzw. samodzielnych pracowników nauki. Skład osobowy katedry był następujący:

• k.n.t. Jerzy Zawadzki kierownik katedry i kierownik Zakładu Mechaniki,
• k.n.t. Marek Zakrzewski kierownik Zakładu Wytrzymałości Materiałów i kierownik Laboratorium Wytrzymałości Materiałów,
• z-ca prof. Jerzy Teisseyre⁴,
• mgr inż. Bogusław Cieślar starszy asystent,⁵
• mgr inż. Jerzy Orłowski starszy asystent,
• mgr inż. Władysław Siuta adiunkt,
• mgr inż. Mieczysław Świątek starszy asystent,
• Mirosław Kerber laborant,
• Władysław Święcicki mistrz mechanik.

Rok akademicki 1953–54 kończy pierwszy etap rozwoju katedry. Uzyskała ona pod względem liczby profesorów pozycję unikalną na wydziale. W organizacji katedry i przygotowaniu zajęć dydaktycznych wybitną rolę obok profesorów odegrali Władysław Siuta i Jerzy Orłowski, byli przy tym wybitnie utalentowanymi wykładowcami.

• Początki działalności
• Rozwój badań i powstanie Instytutu
• Katedra Mechaniki i Inżynierii Materiałowej