Laboratorium 1 (ZIP): Style

1 Wstęp

1.1 Cel laboratorium

Zapoznanie uczestników z laboratorium, obowiązującymi zasadami postępowania oraz BHP.
Warunki uczestnictwa i zaliczenia laboratorium
Inne sprawy organzacyjne.
Podstawy pracy z programami LibreOffice.org: Calc, Draw, Writer (lub MS Office, MS Excel,…)¹

1.2 Wymagania

Nie dotyczy.

1.3 Pytania

Nie dotyczy.

2 Struktura laboratorium

Zajęcia prowadzone indywidualnie. Przygotowany materiały należy zachować na następne zajęcia (oraz przesłać pocztą elektroniczną z adresu politechnicznego na adres prowadzącego).

3 Zadania do wykonania

Elementy (podstawy) obsługi komputera.
- włączanie komputera,
- logowanie,
- struktura menu, struktura interfejsu graficznego
- używane przeglądarki internetowe (firefox i Google chrome),
- uruchamianie programów z rodziny LibreOffice.org.
Edytor tekstu (gedit):
- przygotowanie prostego pliku z danymi liczbowymi (liczby oddzielane odstępami),
- przygotowanie prostego pliku z danymi liczbowymi (liczby oddzielane dowolnym znakiem przestankowym).
Arkusz kalkulacyjny (Calc):
- import danych z plików:
  - bez struktury (dane oddzielone odstępami),
  - Comma Separated Values (csv),
- wykres (na podstawie danych zaimportowanych z plików) — co najmniej dwa przykłady: wykres X–Y, wykres słupkowy lub kołowy,
- zapisanie arkusza w pliku.
Draw/Paint:
- prosty rysunek
- ilustracja bitmapowa,
- zapisanie w plikach.
Procesor tekstu (Write)
- style (zaczynamy ze stylem standardowym),
- wypunktowania:
  - numerowane,
  - z punktorem;
- prosty tekst zawierający kilka rozdziałów (i pod- i podpod-),
- włączenie ilustracji zewnętrznych (pliki graficzne różnych typów),
- włączenie przygotowanego wykresu (z Calc/Excel),
- włączenie przygotowanych ilustracji (z Draw/paint).

Przykładowy dokument (nie musi być odtworzony, wynik musi być podobny w ogólnym zarysie): example.pdf.

4 Materiały pomocnicze

4.1 Style

Najprostsza metoda formatowania tekstu polega na tym, że dla każdego fragmentu tekstu określamy osobno wielkość czcionki, jej krój, rodzaj oraz (ewentualnie) inne atrybuty. Jest to metoda bardzo wygodna i nie wymagająca jakichś specjalnych działań ze strony piszącego. Piszący na bieżąco, korzystając z funkcji WYSIWYG² ocenia i modyfikuje wyniki swojej pracy.

W przypadku dokumentów o krótkim czasie życie (i zakresie) — podanie o udzielenie urlopu, list,… Jest to działanie w zupełności wystarczające.

W przypadku tekstów poważniejszych (artykuł, raport, książka), gdzie zależy nam na pewnej konsekwencji, a już zwłaszcza gdy tworzone są one przez zespół ludzi jest to działanie niewystarczające. W sytuacjach takich rozpoczynamy działanie od jakiegoś planu, który z jednej strony precyzuje zawartość dokumentu i jego konstrukcję logiczną z drugiej zaś — definiuje wygląd.

Oczywiście część pierwsza jest najważniejsza. Pozostaje pytanie w jaki sposób realizować projekt wyglądu dokumentu:

Czy za każdym razem zdawać się na wyczucie piszącego?
Czy może opisać wszystko dokładnie na kartce (jak wygląda rozdział, jak wygląda wyliczenie, jak wygląda spis treści,…)?
Czy może utworzyć swoiste „prefabrykaty”: gotowe elementy, z których można składać całość?

Style (arkusze stylów) to właśnie narzędzia służące do tworzenia elementarnych klocków i nadawania im określonych atrybutów.

4.2 Podstawowe elementy dokumentu

LibreOffice.org Writer definiuje pięć następujących głównych kategorii elementów składowych dokumentu:

Ustępy tekstu. Z angielska zwane są paragrafami.
Znaki. Każdy ustęp składa się z jednego lub więcej znaków.
Strona. Zazwyczaj na dokument składa się jedna lub więcej stron.
Ramki (Frame). Bloki tekstu, ilustracje.
Listy. Czyli różnego rodzaju „wyliczanki”.

W programie LibreOffice.Org dostęp do przeglądania i modyfikowania stylów otrzymujemy po wybraniu Format$rightarrow $Style i Formatowanie w okienku przedstawionym na rysunku 1. Kolejne ikony przedstawiają tam:

style ustępów (akapitów),
style znaków,
style ramek,
style strony
style list.

Rysunek 1: Okienko Style i formatowanie (tylko LibreOffice.org/LibreOffice

4.3 Treść i wygląd czyli content and presentation

Pisząc jakąkolwiek pracę mamy do wyboru dwa podejścia. Pierwsze polega na tym, że decydujemy za każdym razem jak co wygląda.

Drugie, zaś na tym, że decydujemy (co właściwie jest bardzo łatwe) — jaką role w pracy każdy fragment tekstu pełni.

Żeby odtworzyć powyższy fragment tekstu stosując podejście pierwsze, po wpisaniu go do jakiegoś edytora (por rysunek 2 powinniśmy zaznaczyć pierwszą linię i „wytłuścić ją” a następnie zwiększyć nieco stopień pisma (do rozmiaru 14pt). Ostatnie trzy wyrazy zapisać pogrubioną kursywą. Zastanowić się przez chwilę jaki będzie numer rozdziału: może 4.2. Wpisać go.

Przejść do pierwszego wiersza tekstu i przed pierwszym znakiem nacisnąć klawisz tabulatora aby uzystać wcięcie. Czynność powtórzyć w kolejnym akapicie. Uzyskany efekt przedstawia rysunek 3.

Alternatywna metoda postępowania to umieszczenie kursora w pierwszej linii i wybranie stylu z paletki „Nagłówek 2” (Niestety, modyfikację trzech ostatnich wyrazów trzeba przeprowadzić ręcznie). Kolejne dwa ustępy tekstu zaznaczamy w analogiczny sposób jako „Wcięcie pierwszego wiersza” 4.

Na czym polega różnica?

W pierwszym przypadku jeżeli zajdzie potrzeba modyfikacji zaproponowane czynności będziemy musieli powtarzać na każdym fragmencie tekstu. W drugim — będziemy modyfikowali tylko styl (w naszym przypadku „Nagłówek 2” i „Wcięcie pierwszego wiersza”). A wszystkie zmiany automatycznie zastosują się do tekstu.

Zacznijmy modyfikować Nagłówek 2: na paletce stylów zaznaczmy ten styl, klikamy prawym klawiszem myszy i wybieramy z menu Modyfikuj. Przechodzimy do zakładki Czcionka i tam zamiast „Pogrubiona kursywa” wybieramy „Pogrubiona” (rysunek 5). Następnie, ponieważ nie podobają się nam odstępy pomiędzy ustępami tekstu, modyfikujemy styl „Wcięcie pierwszego wiersza”. Przechodzimy do zakładki Wcięcia i odstępy i tam zmieniamy odstęp zatytułowany „Poniżej akapitu”: zamiast 0,21cm wpisujemy 0cm — rysunek 6. Uzyskany efekt przedstawia rysunek 7.